De verschillende soorten zonnepanelen

Inmiddels zijn er drie verschillende typen zonnepanelen op de markt, te weten glaspanelen, flexibele panelen en semi-flexibele panelen. Ze worden in Europa en de Verenigde Staten gemaakt, maar natuurlijk laten de Chinezen zich ook niet onbetuigd. Welke zonnepanelen zijn geschikt om op het dak van mijn camper te leggen?

Glaspanelen

De meest voorkomende soort zonnepanelen zijn de glaspanelen. Deze panelen worden vaak toegepast op huizen en deze glaspanelen leveren een rendement op tussen de 18 en 21 procent. Glaspanelen zijn relatief goedkoop maar hebben wel een aantal nadelen. Zo wegen de panelen gemiddeld rond de 10 kilo en zijn de panelen niet beloopbaar. Tot slot zijn hoeksteunen en/of beugels op maat nodig om de glaspanelen te installeren.
Er zijn glaspanelen in twee uitvoeringen: voor vaste montage en voor gebruik op mobiele voer- en vaartuigen. Die laatste zijn steviger verankerd in hun omlijsting en de kunststof is trillingsbestendig.

Flexibele panelen

Naast glaspanelen bestaan er ook amorfe flexibele zonnepanelen, niet te verwarren met semi-flexibele zonnepanelen. Flexibele panelen zijn volledig buigbaar en oprolbaar. Helaas gaat de buigbaarheid van flexibele zonnepanelen ten koste van het rendement dat een paneel oplevert. Doordat een flexibel zonnepaneel gebruik maakt van een amorfe zonnecel, ligt het rendement van een dit paneel lager dan het rendement van glaspanelen of semi-flexibele zonnepanelen; afhankelijk van het gebruikte materiaal ((DCCS, amorf Silicium, Cadmium Tellurium of Koper Indium Gallium) bedraagt het rendement 7% tot 13%. Overweegt je amorfe flexibele zonnepanelen? Houdt er dan rekening mee dat je naar alle waarschijnlijkheid een groot oppervlak nodig om aan uw dagelijkse energiebehoefte te voldoen.

Semi-flexibele panelen

In de derde soort zonnepanelen, semi-flexibele zonnepanelen, zijn de goede eigenschappen van flexibele zonnepanelen en glaspanelen verenigd. Deze panelen zijn maximaal tot 25% buigzaam en ruim 8 x zo licht als traditionele glaspanelen. Daarnaast zijn semi-flexibele panelen beloopbaar. Doordat in semi-flexibele zonnepanelen kristallijn silicium zonnecellen worden gebruikt, dezelfde als in glaspanelen, is het rendement van semi-flexibele zonnepanelen in principe het zelfde als het rendement van glaspanelen, ware het niet dat dit gedrukt wordt door de warmtecoëfficiënt (zie hieronder). Daardoor daalt het rendement naar 13 – 15%.

Een groot nadeel is dat (semi)flexibele panelen minder goed hun warmte kwijt kunnen in vergelijking met glaspanelen. Wanneer de celtemperatuur oploopt treedt er gemiddeld een verlies op tussen -0,4 tot -0,5% /C°. Bij een temperatuur van 50 C° (25 C° meer dan bij de testcondities) en een gemiddelde coëfficiënt van -0.45% /C° is er dan een verlies van maximaal ((50 – 25) * -0.45) -11.25%. Hierbij moet worden gezegd dat de -11.25% verlies niet het verschil is tussen semi-flexibele panelen en glaspanelen aangezien de cellen in glaspanelen ook opwarmen. Semi-flexibele panelen worden vooral gebruikt in maritieme toepassingen, op het dek van boten bijvoorbeeld, omdat ze beloopbaar zijn. Nu is het dek van een boot veel minder goed geisoleerd dan van een camper; dat is voor een geplakt semi-flexibel paneel dan wel weer beter, omdat hij dan de warmte beter kwijt kan: het dek van de boot neemt dat gedeeltelijk op. Maar dit gegeven maakt het flexibele paneel dan weer minder geschikt voor toepassing op campers.
Glaspanelen presteren dan ook beter dan (semi)flexibele panelen en voor eenzelfde hoeveelheid bruikbare energie heb je in de flexibele uitvoering meer oppervlakte aan panelen nodig.

Een tweede nadeel is dat de aansluiting bij flexibele panelen ook een beetje fragiel is; je moet die aansluiting goed zekeren op jouw dak wil je voorkomen dat bij de eerste de beste storm die aansluitingen afbreken.

Heel opvallend is dat het aantal fabrikanten van dunne-film en flexibele zonnepanelen de laatste jaren is afgenomen: Solar Frontier (Shell!), TSMC (Taiwan) en Hanergy (China) zijn gestopt met hun produktie. Wat 10 jaar geleden nog een veel belovende markt leek, blijkt nu toch een zware tegenvaller.

Losse opvouwbare panelen

Je ziet ze hoe langer hoe meer: opvouwbare losse panelen met een capaciteit van 100 Wp of meer. Als definitieve oplossing hebben die niet mijn voorkeur, maar wil je er een om “in nood” wat extra te kunnen bijladen dan zijn ze daar goed voor geschikt. Als definitieve oplossing kleven er een aantal nadelen aan:
1. diefstalgevoeligheid: je laat het paneel niet naast jouw camper staan als je boodschappen gaat doen. Je moet er wel bijna altijd bij in de buurt blijven anders loop je grote kans dat het paneel verdwenen is als je terug komt.
2. dat beperkt ook de effectiviteit: mijn vaste paneel begint te werken zodra de zon op is, maar ik ga echt niet ‘s morgens om 6 uur in alle vroegte mijn losse paneel buiten zetten en er naast zitten om een kop koffie te drinken.
3. Vaak wordt als argument gebruikt dat de camper in de schaduw kan staan terwijl je het paneel in de zon zet. Dan heb je wel een lange kabel nodig die er meestal niet bij zit. Dat is niet gek; de kabeldiameter is namelijk afhankelijk van de lengte: hoe langer de kabel hoe groter de diameter. Dat is nodig om het spanningsverlies in de kabel zo klein mogelijk te maken én – als gevolg daarvan – de warmte-ontwikkeling in de kabel te beperken. Stel je hebt een 250 Wp opvouwbaar paneel die 15A laadstroom kan opwekken en je gebruikt als verlenging van de aansluitkabel de standaard-kabel van 2,25 mm² uit de bouwmarkt. Dan bedraagt volgens de Wet van Pouilly en de Wet van Ohm het spanningsverlies in een 10 m lange kabel 4V. Jouw paneel levert dan geen 12V meer voor de accu, maar 8V en daar wordt de accu echt niet vrolijk van. Die 4V spanningsverlies wordt omgezet in 4 x 12 = 48 Watt warmte; jouw kabeltje wordt dus ook warm. Zie voor meer info deze pagina.

Het onderzoek van Sydney in Australië

Door de Australische stad Sydney is in 2018 onderzoek gedaan naar de verschillende zonnepanelen, de opbrengst, de terugverdientijd en de verwachte levensduur. Het is een uitvoerig pdf-document geworden van 16 pagina’s. Dit document kun je hier downloaden. Helaas is het alleen in het Engels.

Samengevat:

De Nederlandse Kampeerauto Club heeft in zijn ledenblad Kampeerauto van september 2016 een uitgebreid artikel geschreven over zonnepanelen voor de camper. Ben je in dat artikel geïnteresseerd, klik dan hier.

Op Facebook kwam ik iemand tegen die voor 800 Wp aan flexibele zonnepanelen op zijn dak had gelegd, ook omdat die tesamen nog geen 10 kg wogen; dat is ongeveer even veel als een glaspaneel van 100 Wp. Tesamen hebben die flexibele zonnepanelen een opbrengst van 3200 – 4000 Wh per dag. Dat lijkt heel mooi, maar wil je die energie echt kunnen benutten dan heb je 525 Ah accu-capaciteit nodig en zo’n accu-pack weegt meer dan 150 kg!

Slechte ervaringen met flexibele panelen

Tot slot: Op het camperforum trof ik dit bericht aan, dat ik jullie niet wil onthouden:
“door Charm op vr 04 jan 2019, 16:44: Ruim een jaar geleden heb ik twee flexibele 100Wp zonnepanelen op de camper aangebracht. Een jaar later functioneerden ze nauwelijks nog en moet ik ze weer verwijderen; ik heb dat hier al eerder gemeld. Ook anderen, hier op het forum en daarbuiten, melden vergelijkbare bevindingen waaronder met ‘merkpanelen’ zoals Beaut. Naar aanleiding hiervan heb ik eens contact gezocht met een fabrikant in China die zichzelf positioneert als één van de betere merken. Hun reactie vond ik ontluisterend en wil ik jullie niet onthouden.
Naar het oordeel van deze fabrikant zijn flexibele zonnepanelen niet geschikt voor permanente blootstelling aan weersinvloeden. De levensduur zal sterk teruglopen tot naar schatting 2-5 jaar. De normale levensduur is 15 jaar met een garantietermijn van 10 jaar. Het op deze manier omgaan met flexibele panelen wordt niet beschouwd als ‘verantwoordelijk beheer’ en garantieclaims zullen niet makkelijk worden gehonoreerd. Het advies van deze fabrikant is daarom om flexibele panelen alleen buiten te plaatsen als het nodig is. Verder wordt geadviseerd om voor permanente montage op de camper de traditionele (zwaardere) panelen toe te passen.
Voor mij is dit reden om voorlopig geen flexibele panelen meer permanent op de camper te monteren. Ik overweeg daarom om toch weer een traditioneel paneel te plaatsen en een flexibel paneel los mee te nemen.
En ook op 26 december 2019:

Welke panelen hebben mijn voorkeur?

Ik heb op mijn dak glaspanelen liggen voor voertuigen. Van doorslaggevende betekenis zijn drie factoren geweest:
1. Enerzijds hebben die glaspanelen het hoogste rendement onder de verschillende typen en brengen ze dus de meeste energie op, maar nog belangrijker:
2. mocht je ze willen vervangen dan is dat heel eenvoudig te doen. Vier schroeven losdraaien uit de twee spoilers en je zet er zo weer een nieuwe in. Dat moet je eens proberen met een geplakt zonnepaneel!!
3. rekening houdend met het lagere rendement waardoor ik een groter semi-flexibel paneel nodig zou hebben gehad zou mijn gewichtsbesparing 7 kg hebben bedragen; die geringe besparing vond ik niet opwegen tegen het nadeel als je het paneel zou willen vervangen.
4. en welk merk? NDS levert goede zonnepanelen (met geïntegreerde spoliers/bevestigingsbeugels), maar ook Victron en Faraday.

(Oorspronkelijk opgesteld:10 juni 2020) Laatstelijk gewijzigd: 16 januari 2024