Zodra we met pensioen zijn gaan wij lekker lang met de camper weg. Dat nemen veel camperaars zich voor; het lijkt ze heerlijk om ongeremd rond te kunnen trekken en je geen zorgen meer te hoeven maken over werk en dergelijke. Maar aan een langer verblijf in het buitenland zitten een paar heel vervelende haken en ogen. Ik ben hier nog niet volledig, maar je moet in ieder geval aan het volgende denken:
- inschrijving in de Basis Registratie Personen van de gemeente (het oude Bevolkingsregister)
- voorkom dat de Belastingdienst denkt dat je geemigreerd bent
hoe zit het met jouw verzekeringen? - APK van de camper?
Basis Registratie Personen (BRP)
Je bent wettelijk verplicht je uit te schrijven bij je gemeente als je meer dan acht maanden naar het buitenland gaat; er zijn gemeenten die uit praktische overwegingen een langere termijn hanteren en dus is het raadzaam om tevoren even bij de afdeling Bevolking van jouw gemeente navraag te doen. Het gaat overigens niet om een aaneengesloten periode, maar in totaal 8 maanden in een periode van 12 maanden. Ga je dus 4 maanden naar Spanje, vervolgens 2 maanden thuis en dan weer 6 maanden naar Scandinavië op een tocht naar de Noordkaap dan is het al bingo. Je bent meer dan 8 maanden in 12 maanden van huis weg.
Uitschrijven (voor zover het overeenkomt met de werkelijkheid) mag je altijd, je mag het al als je een maand naar Frankrijk gaat om druiven te plukken. Ik zou die administratieve rompslomp niet op mijn hals halen, maar ja…. als je dat toch wilt dan mag het.
Zoals gezegd is het uitschrijven na acht maanden verblijf elders wettelijk verplicht. Dit is ingevoerd om misbruik van de sociale voorzieningen (kinderbijslag onder andere) in ons land te voorkomen. Als je dit niet doet riskeer je een boete van € 325,- De gemeente heeft voor het onderzoek daartoe zogenaamde bevolkingscontroleurs in dienst. Zij doen hun controle hoofdzakelijk administratief (heb je nog inkomen, verbruik je nog elektriciteit, gas en water etc.) Als ze het niet meer vertrouwen sturen ze eerst een briefje naar het bij hen bekende adres en als dat ook geen uitsluitsel geeft gaan ze werkelijk op pad. Ze gaan je op het woonadres zoeken.
Ze hebben natuurlijk wel een probleem als ze jou niet thuis aantreffen, want voor verplichte uitschrijving geldt dat je tenminste 8 maanden IN HET BUITENLAND verblijft. Wat als je 12 maanden in Nederland rondtrekt en nooit thuis bent? Hoe controleert die ambtenaar nu dat je buiten Nederland bent? Het feit dat je nooit thuis komt is geen aanwijzing dat je in het buitenland bent, alleen dat je niet thuis bent!
Met het uitschrijven bij de gemeente vervalt niet jouw sociale verzekeringsplicht. Deze blijft “normaal” doorlopen tenzij je daadwerkelijk emigreerd. Er zijn uitzonderingsgevallen en die zal ik bij dat onderdeeltje aanstippen.
Wat zijn de gevolgen?
Als je jezelf uitschrijft bij jouw gemeente omdat je op reis gaat (dus niet emigreert), verhuist het overzicht met jouw persoonsgegevens (persoonslijst) naar het niet-ingezetene-deel van de Basis registratie Personen. Dit heet ook wel de Registratie niet-ingezetenen (RNI). In dat register word je dan ingeschreven. Je blijft gewoon Nederlander, jouw zorgverzekering loopt gewoon door (verplicht zelfs) en je mag gewoon jouw paspoort houden (ook handig als je reist).
Het is wel handig als je een postadres achterlaat; dit postadres wordt ook in het BPR ingeschreven. Op die manier kan de overheid (voornamenlijk jouw oude woon-gemeente en de Belastingdienst) toch nog schriftelijk kontakt met je opnemen.
Sommige gemeenten willen zelfs een (nieuw) vast adres in het buitenland en doen heel moeilijk als je zegt dat je dat niet hebt. Wettelijk is het echter niet nodig en op dit punt moet je gewoon volhoudend zijn: “ik trek rond, ben echt zonder vast woon- of verblijfplaats!”.1)
Dat dit niet makkelijk is blijkt uit het volgende relaas (uit: “Een mens leeft, een systeem niet“, Onderzoek naar (problemen rond) inschrijvingen in de Basisregistratie personen (BRP) Nationale Ombudsman d.d. 1 november 2016, Rapportnummer: 2016/110.)
Gerard Staal, (67) is getrouwd met Susanne (64), samen hebben zij twee dochters en vier kleinkinderen. Het was hun grote wens om na Gerards pensionering te gaan reizen. Nu trekken zij sinds 2012 zo’n zes maanden per jaar met een camper door heel Europa en verblijven soms midden in de natuur. Elke twee maanden komen Gerard en Susanne even terug in Nederland, vooral om de (klein)kinderen te zien. Op dit moment is het onduidelijk of zij nog in Nederland ingeschreven kunnen blijven.
Hoe is het zo gekomen?
Gerard: ‘Omdat we wilden reizen, zegden we ons huurcontract op en stapte ik naar de gemeente om ons uit te laten schrijven. Ik vertelde dat we lange tijd met de camper in het buitenland zouden gaan rondtrekken en heb toen het adres van onze dochter opgegeven als briefadres. Dat ging allemaal goed, totdat mijn dochter in mei 2016 twee bijzondere opsporingsambtenaren (‘boa’s’) aan de deur kreeg. De regelgeving was ondertussen in 2013 veranderd: je mag hooguit een jaar lang eenzelfde briefadres hebben, dat maximaal twee keer met een halfjaar verlengd kan worden. Wij hadden dit briefadres dus al sinds 2012, overigens met schriftelijke toestemming van de gemeente.
Volgens deze nieuwe wetgeving mag je ook hooguit acht maanden in het buitenland verblijven, anders word je automatisch uitgeschreven en gaat de overheid ervan uit dat je geëmigreerd bent. Nu zitten wij midden in een gemeentelijke procedure, moeten wij elke stap die we zetten melden aan de gemeente. Waar we naartoe gaan, voor hoe lang et cetera. Het zou zomaar kunnen dat we officieel worden uitgeschreven. Dan hebben we geen kiesrecht meer, kunnen we ons paspoort niet meer verlengen én wordt mijn AOW-uitkering stopgezet. Om dit te voorkomen moeten wij met terugwerkende kracht tot en met 2015 allerlei bonnen en facturen van verblijfplaatsen laten zien. En dat is onmogelijk, want op veel plaatsen kun je vrij kamperen, zoals in Scandinavië.
Binnenkort hebben wij met een gemeenteambtenaar een afspraak om te kijken wat er te regelen valt. Ik heb voorgesteld om – naast de bonnen en facturen die ik wel nog heb – foto’s van de verblijfplaatsen te laten zien en bankafschriften te tonen. Maar die voldoen helaas niet. Misschien zijn we genoodzaakt terug te keren naar Nederland om hier een huis te huren of kopen. Dat wordt dan met grote tegenzin, want wij willen gewoon rondtrekken. Ik verwijt de overheid dat ze geen rekening houdt met individuele gevallen. Je moet toch een lange wereldreis kunnen maken? Laat de overheid dan voor een postadres zorgen. Hoe moeilijk kan het zijn, in deze gedigitaliseerde wereld?’
*Namen zijn gefingeerd.
De overige gevolgen van een uitschrijving zijn:
- Je kunt over het algemeen geen reis- en aanvullende ziektekostenverzekering meer afsluiten. De meeste polisvoorwaarden geven aan dat je ten tijde van het sluiten van die verzekering een vaste woon of verblijfplaats moet hebben; schrijf je dus pas uit als je die al hebt afgesloten.
- Ben je nog niet AOW-gerechtigd en ja gaat in het buitenland wonen? Dan wordt jouw AOW-uitekering gekort met 2% per jaar dat je niet in Nederland hebt gewoond. Deze korting geldt niet als je al een AOW-uitkering geniet.
- Sta je ingeschreven voor een plek in een aanleunwoning, een huurhuis of iets dergelijks, vraag dan bij de instantie even na of een uitschrijving uit het BRP gevolgen heeft voor die inschrijving. Bi sommige instanties vervallen dan opgebouwde rechten!
- Financieel kan een uitschrijving ook gevolgen hebben. Wat vindt jouw bank er van als je met de creditcard naar onbekende bestemmingen gaat en zij niet weten of je nog wel terugkomt? Er zijn banken bij die de creditcard faciliteiten intrekken als je uitgeschreven wordt uit het BRP.
- Ben je uitgeschreven en je keert weer terug naar Nederland met een vaste woon- of verblijfplaats? Dan ben je verplicht om je binnen 5 (werk)dagen weer bij de gemeente in te schrijven.(zie noot 2)
Als ik voor een langere tijd uit Nederland weg zou gaan, dan zou ik mij niet gaan uitschrijven. Ik zou zeggen, zoek het maar uit gemeente. De regelgeving, die bedoeld is om sociale verzekeringsfraude tegen te gaan, is star en gemeenten werken hier niet echt mee; er zit geen hardheidsclausule in en meedenken is – sinds bij de overheid overal protocollen voor worden bedacht – verboden! Kijk ook maar eens naar het relaas van dit digitaal nomad-gezin met de camperbus.
Oplossing: het briefadres!!
Vanaf 1 januari 2022 wordt de Wet Basisregistratie Personen (BRP) gewijzigd en moet iedereen die naar verwachting langer dan 4 maanden in Nederland verblijft zich registreren met een woonadres of, bij gebreke van dien, met een briefadres. Sindsdien MOET de gemeente, als iemand die niet over een woonadres beschikt een briefadres wenst te registreren, dat briefadres aanvaarden. Dat briefadres moet wel een adres van een ingezetene zijn, dus een natuurlijk persoon op een adres, bijvoorbeeld jouw dochter of tante. Maar het kan zelfs het gemeentehuis zijn (maar dan moet je jouw post wel daar zelf ophalen)! Tot 1 januari 2022 kon een gemeente die inschrijving op een briefadres weigeren en gold er ook een maximum termijn van 6 maanden voor. Dat is allemaal vervallen. Zie artikel 2.38 van de BRP
Voorkom dat de Belastingdienst denkt dat je emigreert.
Als je gaat emigreren, dus definitief naar het buitenland gaat, dan moet je in Nederland tevoren “schoon” schip maken; Emigratie heeft gevolgen voor de inkomstenbelasting en de premie volksverzekeringen die je moet betalen.Over het jaar waarin je verhuist vanuit Nederland naar een ander land, kunt je geen digitale aangifte doen. In dat jaar kunt je alleen aangifte doen met het aangifteformulier M. Zit je eenmaal in het systeem van de belastingdienst als “geemigreerd” dan is het heel lastig om die registratie weer snel uit dat systeem te krijgen. In dit geval geldt met recht: voorkomen is beter dan genezen! Het is dan ook raadzaam om in ieder geval een postadres in Nederland aan te houden. Dit postadres is dan bij een zaakwaarnemer van jou, die je op de hoogte kan houden van de brieven die je ontvangt van officiële instanties.Je raakt niet ingeschreven op het adres van jouw zaakwaarnemer en hij krijgt ook niet opeens te maken met een registreerde “inwoner”; dat laatste zou allerlei negatieve effecten kunnen hebben op rioollheffing, toeslagen en dergelijke voor de de zaakwaarnemer.
Hoe zit het met de verzekeringen?
Je moet hier onderscheid maken tussen jouw persoonelijk wettelijke, verplichte verzekeringen en de verzekeringen die je als particulier vrijwillig kunt afsluiten.
Voor de wettelijke ziektekosten-verzekering geldt dat als je niet in het buitenland woont (dus jouw inschrijving in het Niet-Ingezetenen Register is nog steeds geldig) je nog steeds verzekerd bent op grond van de nederlandse zorgverzekering en je dus ook die premie moet betalen. Artikel 11 van de Zorgverzekeringswet (Zvw) verplicht jouw zorgverzekeraar aan jou de zorg te leveren, waaraan je behoefte hebt (in natura), ófwel die zorg te vergoeden (restitutie). Daaraan is geen territoriale beperking verbonden. Als je in het buitenland bent, dan zijn jouw rechten op zorg of betaling van die zorg niet kleiner of anders dan wanneer je in Nederland bent, maar -uiteraard- ook niet gróter.Dat betekent, dat jouw zorgverzekeraar voor een gebroken been in het buitenland niet méér vergoedt dan voor een gebroken been in Nederland, maar ook niet mínder.
Het goede nieuws is dus, dat je op grond van de Nederlandse Zvw wereldwijd tegen de belangrijkste ziektekosten bent verzekerd, tegen de in Nederland geldende tarieven.
De (verplichte) zorgverzekering eindigt als je naar het buitenland gaat, slechts op twee manieren:
- Je gaat daar werken. Als je in het buitenland gaat werken (anders dan tijdelijk uitgezonden door een nederlandse werkgever), dan zul je je moeten verzkeren in het land waar je werkt. De Nederlandse zorgverzekering stopt, al moet je dat wel zelf aangeven. Laat je dit na dan wordt de premie gewoon geïncasseerd.
- Als je formeel ingeschreven bent in een ander land, dan stopt de nederlandse zorgverzekering en zul je je ook in het land van vestiging moeten verzekeren. Ook in dit geval moet je de zorgverzekering zelf opzeggen.
Pas op: in Spanje moet je de inschrijving in het bevolkingsregister (empadronamiento) niet verwarren met het NIE (Numéro de Identificación de Extranjeros). Dit laatste is te vergelijken met ons nederlandse Burger Service Nummer. Je hebt dit nummer is Spanje nodig voor alle zaken waar de overheid bij betrokken is. Een NIE nummer is verplicht voor alle buitenlanders die langer dan drie maanden in Spanje verblijven. Het aanvragen gebeurt bij de vreemdelingendienst ofwel “oficina de extranjeros”, meestal gelegen in de provinciale hoofdstad.
Voor vrijwillige verzekeringen (en ook voor jouw Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering voor voertuigen zoals jouw camper!) geldt dat die over het algemeen niet langer dan één jaar lopen en dat je in Nederland moet wonen om die te kunnen afsluiten. Bij een lang verblijf stoppen die verzekeringen dus. Onze dochter, die een wereldreis van meer dan een jaar heeft gemaakt, heeft dan ook veel moeite moeten doen om een aanvullende ziektekostenverzekering voor 14 maanden te kunnen afsluiten; het kan wel, maar er volgt dan maatwerk.
Hoe zit het met de APK?
De Algemene Periodieke Keuring (APK) is een in Europa wettelijk verplichte keuring om de verkeersveiligheid te bevorderen en het milieu te beschermen. Als jouw voertuig APK-plichtig is, dan mag je niet rijden zonder geldige APK. Als je een ongeluk krijgt met een niet goedgekeurd voertuig, dan keert jouw verzekeringsmaatschappij mogelijk geen geld uit. Het is dus van groot belang om te weten wanneer jouw voertuig APK- gekeurd moet zijn. Als jouw voertuig al eerder is gekeurd, dan kunt je de vervaldatum van de APK-keuring zien op het APK-keuringsrapport dat je hebt gekregent. Vóór deze datum moet het voertuig opnieuw goedgekeurd zijn. Een nieuwe auto die elektrisch of op benzine rijdt, moet na 4 jaar voor het eerst voor de APK. Bij een dieselauto is dat 3 jaar. Na de eerste APK-keuring moeten elektrische of benzineauto´s om de 2 jaar gekeurd worden tot ze 8 jaar oud zijn. Daarna moeten ze elk jaar worden gekeurd. Diesels moeten na de eerste APK al elk jaar worden gekeurd. Een camper vanaf 30 jaar moet om de 2 jaar voor de APK en vanaf 50 jaar hoeft de APK niet meer. Een aanhangwagen of trailer hoeft u alleen APK te laten keuren als het gewicht boven de 3500 kg is. Je kunt onder deze verplichte APK niet uit, tenzij je een voertuig aanschaft van vóór 1960; voor die voertuigen geldt de APK niet (maar dan heb je volgens mij andere problemen met zo’n oldtimer).
Je mag de APK wel op ieder moment vóór het vallen van de uiterste keuringsdatum opnieuw laten keuren. Ik heb dat gedaan toen we 4 maanden naar Zuid-West Europa gingen en dew APK in die tijd gekeurd moest worden. De camper is toen dus gekeurd voordat we weg gingen, globaal dus zo’n 3 maanden voor de vervaldatum.
Hoe gek het ook klinkt: ondanks dat de APK een Europese regel is kun je de camper alleen in Nederland laten keuren. Er zijn twee uitzonderingen: in België en in Spanje zijn keuringsstations die ook naar de Nederlandse maatstaven mogen keuren en waarmee de RDW een afspraak heeft gemaakt. Die keuringsstations zijn echter niet dik gezaaid.
Wat als je je daar niet aan houdt?
Het antwoord is heel simpel: je krijgt een boete van € 130,- en moet de camper dan alsnog binnen 2 maanden laten keuren.3) Let wel: je mag met de camper dan niet meer rijden, behalve op weg naar een keuringsstation. Wordt je aangehouden door de politie, dan moet je dat kunnen bewijzen (bijvoorbeeld door een bevestiging van de afspraak van het keuringsstation), anders krijg je opnieuw een prent, want je mag met een niet goedgekeurd voertuig ook niet rijden. Hier word je dan dus twee maal bestraft: niet gekeurd en rijden met een niet gekeurd voertuig! Je kunt ook geen verzekering voor de camper meer afsluiten, want om dat te kunnen moet de camper APK gekeurd zijn!
Overigens is de boete volledig administratief: je hoeft er niet mee te rijden. Je bent als houder van het kenteken verplicht te zorgen dat je aan de APK voldoet. Voor de RDW is dit een heel makkelijke manier om geld in de schatkist te krijgen: je geeft de computer opdracht om alle APK keuringsdata die ouder zijn dan 14 maanden uit te draaien. Al deze kentekenhouders krijgen een net briefje om € 130,- over te maken.
Er gaan wel eens verhalen over mensen die langdurig aaneengesloten door het buitenland reizen met hun camper. Wij krijgen er visioenen bij van jarenlang door Azië trekken over de Zijderoute of iets dergelijks in een noodzakelijke 4×4-camper.Maar als je goed kijkt zie je dat de lengte in dagen nog wel eens meevalt. Zo duurt de reis van de NKC over de zijderoute 170 dagen (35.000 km) en is die voor 2018 tot en met 2020 al volgeboekt! Als je zin hebt kun je je nog inschrijven voor 2021: De reisperiode voor 2021 is van 9 april t/m 25 september 2021.
Ook in andere reisverslagen tref je maar zelden een reis aan die langer dan een jaar heeft geduurd. De RDW is en blijft heel halsstarrig op dit punt: je moet de camper binnen 14 maanden hebben gekeurd, anders krijg je een automatische boete.
En als ik nu mijn kenteken schors?
Als je jouw kenteken schorst (aangeven bij de RDW, kan via internet en kost ongeveer €75,-) dan vervalt de verplichte APK en ook de wegenbelasting. Van een voertuig met een geschorst kenteken kun je bovendien de verzekering schorsen. Dat laatste zou ik niet doen, want dan is de camper ook niet meer tegen brand verzekerd en dat wil je toch wel als hij in de stalling staat. Door schorsing voorkom je dus dat je een boete krijgt enkel en alleen omdat je de keuringsdatum van de APK laat verlopen.
Maar, helaas mag je er dan ook niet meer mee rijden. Nu weet ik ook wel dat wanneer je onderweg bent in Oezbekistan de lokale politie daar niet zal kontroleren of jij jouw kenteken hebt geschorst en de nederlandse RDW zal door ook niet zo snel achterkomen (totdat je een bekeuring krijgt, want een buitenlandse bekeuring loopt altijd via de nederlandse RDW). Maar erger wordt het als je een ongeval krijgt of veroorzaakt: Jouw Wettelijke Aansprakelijkheid Motorrijtuigenverzekering en de daarop gebaseerde zogenaamde all-risk verzekering is alleen maar geldig als er een geldige APK is; zo niet dan heeft de verzekeringsmaatschappij het recht om niet tot uitkering over te gaan.
(Oorspronkelijk opgesteld: 20 mei 2018) Laatstelijk gewijzigd: 09 februari 2024
1) Artikel 2.39
1 De ingezetene die zijn adres wijzigt doet hiervan schriftelijk aangifte bij het college van burgemeester en wethouders van de gemeente waar hij zijn nieuwe adres heeft.
2 Hij doet niet eerder aangifte dan vier weken vóór de beoogde datum van adreswijziging en niet later dan de vijfde dag na de adreswijziging. Hij doet in de aangifte mededeling van de datum van adreswijziging en van de gegevens over het nieuwe en het vorige adres.
3 Indien een ingezetene geen woonadres heeft, kiest hij een briefadres. Het eerste en tweede lid zijn van overeenkomstige toepassing.
2) Ik ken een geval in de praktijk waarin een Belg (ik kan er niets aan doen, hoor) emigreerde naar de VS en na 5 jaar weer terugkeerde; hij zette zijn complete Amerikaanse inboedel in een container en liet die naar huis terug (tot in de haven van Antwerpen, overigens) vervoeren. Die container kon hij alleen ophalen met een bewijs van inschrijving in de nieuwe Belgische gemeente, maar die inschrijving kon hij niet doen omdat hij daarvoor over een gemeubileerde woning moest beschikken en zijn inboedel dus in de container stond. Je kunt lachten, maar het is werkelijk gebeurd!
En wil je weten hoe het afliep? De gedupeerde heeft een verzoekschrift geschreven aan de Koning; deze heeft uiteindelijk de ambtenaar gelast om de gedupdeerde in te schrijven zodat hij met dat bewijs zijn container in de haven van Antwerpen kon ophalen.
3) Er is een uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2014:1236) met betrekking tot het automatisch opleggen van deze sanctie. Het Hoofd van de Unit Handhaving van de RDW gaf opdracht om de automatische controle op overschrijding van de keuringsdatum uit te voeren en bij elke geconstateerde overschrijding van de termijn de boete op te leggen. Daarbij werd zijn verbalisant-code gebruikt. Dit hield geen stand bij de rechter, simpelweg omdat “een computer”geen opsporingsbevoegdheid heeft. Leerlijk zei het Hof: “dat uit de verbalisantcode 404040 niet kan worden herleid welke opsporingsambtenaar in een concreet geval daadwerkelijk de gedraging heeft vastgesteld op basis van controle van het geautomatiseerde proces en vervolgens ter zake hiervan een administratieve sanctie heeft opgelegd. [naam] stelt (enkel) dat hij de hoedanigheid van buitengewoon opsporingsambtenaar bezit en dat hij gekoppeld is aan, en (naar het hof begrijpt op grond van zijn functie als Unitmanager Handhaving) verantwoordelijk is voor, de zaken met verbalisantcode 404040. Ook nadat van de zijde van de advocaat-generaal hier expliciet naar is gevraagd, is echter niet de vraag beantwoord welke opsporingsambtenaar ter zake van de onderhavige gedraging een administratieve sanctie heeft opgelegd.
Het voorgaande leidt er toe dat niet is komen vast te staan dat de sanctie door een daartoe bevoegde ambtenaar is opgelegd.”. Je zult begrijpen dat de RDW inmiddels de interne instructie heeft aangepast en dat nu voortaan wel een met name genoemde en bevoegde opsporingsambtenaar die constatering doet! In 2015 werden 280 duizend bekeuringen – voor een totaalbedrag van circa 109 miljoen euro – uitgeschreven; daar kunnen ze makkelijk 500 ambtenaren/opsporingsambtenaren voor aanstellen die dan maar 2 bekeuringen per dag hoeven uit te schrijven!
