Inleiding
Jouw accu in de camper is een kostbaar bezit en soms krijgt die het flink te verduren, vooral als je ook nog een omvormer 12v-230V hebt aangebracht; die willen nog wel eens flink wat stroom trekken uit jouw accu. Om jouw accu een lang 
leven te gunnen zijn er stelregels opgesteld, voor elk type accu (deep-cycle loodzuur, GEL of AGM) verschillend; doel van die regels is om voor jouw accu een gemiddelde leeftijd te halen van 1200 Life- Cycles. Dit kan als je hem niet te ver te ontlaadt. In de onderstaande grafiek zie je de verhouding tussen het aantal mogelijke Life-Cycles en de mate van stelselmatige ontlading (DOD=Depth of Discharge – mate van ontlading) in de grafiek in kleur weer gegeven (30%, 50%, 80% en 100%):
Let wel: het gaat hier om een stelselmatige ontlading tot die diepte. Ontlaad je een accu een keer tot 70 % dan is dat nog niet fataal als je hem maar direct daarna weer oplaadt.
Hoever een accu ontladen is kun je grofweg aflezen aan de poolspanning in onbelaste staat (dus zonder een verbruiker aangesloten!):
Bedenk wel dat een accu geen elektrisch apparaat is (waarvan je de elektrische eigenschappen zoals vermogen, weerstand e.d.) prachtig kunt meten, maar in feite een chemische fabriek is die stroom levert. De uitkomst van een incidentele meting geeft dan ook alleen een indicatie; wil je het echt weten in welke toestand jouw accu verkeert, dan zul je een accu-monitor moeten aansluiten. Neer informatie daarover vind je hier.
Bescherming tegen een te diepe ontlading
Je moet jouw accu dus beschermen tegen een te diepe ontlading en daarvoor is een accubewaker een uitstekend hulpmiddel. Deze accu-bewaker zet je tussen de pluspool van de accu en alle gebruikers. Als nu de accu te ver ontladen dreigt te worden, hetgeen de accubewaker meet aan de hand van de accuspanning, dan schakelt het af; geen enkele verbruiker krijgt meer stroom en alles gaat uit! Goede accubewakers laten tevoren een waarschuwing horen, zodat je eventueel maatregelen kunt nemen, want één van de vervelende bijkomstigheden bij een algehele stroomuitval is dat jouw (elektrisch) vorstventiel open gaat en jouw drinkwater dus wegvloeit!
Een nadeel van de standaard accubewakers is dat deze eerst in werking treden bij een vast ingestelde spanning van de accu: meestal 10,7 V, anderen zoals die op de foto kun je een waarde meegeven tussen de 9,8V (sic!) en 11,3 V. Kijk je even naar de tabel hierboven dan treedt die “bewaker” op als de accu geheel of voor 90% is ontladen. Veel te laat!!.
Waar moet je op letten?
Overweeg je een accubewaker aan te schaffen dan moet die naar mijn mening voldoen aan de volgende eigenschappen:
- het maximale te schakelen vermogen moet overeenkomen met de som van alle apparaten die jij aan de accu hebt aangesloten. Wanneer jij dus maximaal 480 Watt vraagt (40A) dan moet jouw accubewaker die stroomsterkte ook kunnen schakelen.
- de spanning waarop de accubewaker in werking moet treden moet instelbaar zijn tussen 12V en 11,7 V. Dan kun je er voor zorgen dat een deep-cycle accu niet verder wordt ontladen tot voor 50% en een GEL of AGM accu niet verder dan voor 70%. Voor de genoemde accu’s zijn dat de veilige marges, er vanuit gaande dat een dergelijke diep-ontlading niet stelselmatig voorkomt.
Welke accu-bewakers voldoen daar aan?
Tot mijn grote spijt moet ik erkennen dat er niet zo heel veel accubewakers overblijven die aan die eigenschappen voldoen. Er zijn maar een paar merken die daar aan voldoen:
 |
 |
 |
 |
Maar alle accubewakers hebben één probleem: ze zijn niet bi-directioneel. Je kunt dus geen lader op de uitgang van de accubewaker zetten. En als je een Schaudt Elektroblok hebt met ingebouwde acculader, scheidingsrelais en accubewaker, kun je hem dan toch gebruiken zonder moeilijke toeren uit te halen zoals het openschroeven van de EBL, het verwijderen van de acculader en scheidingsrelais? Ja zeker, maar daarvoor moet je in het schema van de EBL duiken. Elke Schaudt EBL heeft de accubewaker zo geregeld, dat deze reageert op de externe voeler van de huishoudaccu. Deze ‘voeler’ is niets minder dan een kabeltje dat (gezekerd met 2A) direct met de pluspool van de accu is verbonden. Zodra de spanning onder de 10,8V raakt, schakelt de interne accubewaker de verbruikersgroepen uit. Kijk nu in het schema van jouw Schaudt EBL op welke klem/stekker die voeler bij jou is aangesloten1). Bij mijn Schaudt EBL 208S is dat klem 19 en ik heb dat draadje omgeleid via mijn BP65. Als nu de accu onder de ingestelde waarde van mijn Victron BP65 komt, geeft die de spanning van de accu niet meer door aan klem 19 (die wordt immers 0 V) en daarop reageert de BW208 en kapt alle verbruikers los door middel van een relais. Een neveneffect is dat óók het frostventiel geen spanning meer krijgt (indien je er één hebt die op 12V voeding werkt) en die dus afvalt. De trede blijft echter wel werken, dus je kunt nog wel gewoon uitstappen. Simpeler konden we het niet maken.
Wil je het systeem nog slimmer maken? Dat kan! Als je de Victron BP vervangt door de Victron BMV (battery-Monitor) dan kun je de huishoud-accu beschermen op basis van de laadstatus. De BMV geeft nl de mogelijkheid om een relais te activeren/af te laten vallen als de laadstatus bijvoorbeeld daalt tot onder 40% en het systeem weer te aciveren als de laadstatus boven de 80% uitkomt.
Bijzonderheid Victron BP accubewaker
In de handleiding van de Victron BP staat nog het volgende: “De kortsluitbeveiliging van de BP wordt geactiveerd wanneer u belastingen met condensatoren op hun ingang (bijv. omvormers) rechtstreeks probeert aan te sluiten. Gebruik in dat geval de BP om de externe aan-/uitschakelaar op de omvormer te bedienen, in plaats van het ontkoppelen van de hogere DC-spanningslijn.”
Of de BP in dat geval het circuit onderbreekt is wel geheel afhankelijk van de zwaarte van de omvormer en het type/opbouw. Mocht de BP de aanspringende omvormer als kortsluiting detecteren, dan blokkeert hij het circuit. Daarom kun je ook slechts kleine omvormers op de BP aansluiten en zul je grote omvormers (ik ken camperaars die wel tot 3000 Watt omvormers in hun camper hebben omdat ze zo nodig hun Nespresso ook off-grid willen laten werken) direct op de accu moeten aansluiten en de BP het – hopelijk aanwezige – extrene aan/uit relais voor de bediening van de omvormer moeten laten aansturen. Voor de uigebreide handleiding (engels, nederlans en frans) klik hier.
(Oorspronkelijk opgesteld:: 30 maart 2019) Laatstelijk gewijzigd: 5 november 2022
1) Ik heb ze even opgezocht voor de meest gangbare EBL’s:
EBL30,99,101 en 119: Block 2, nr 5;
EBL208: klem 19;
EBL220 en 223: Block 12, nr 3
EBL266: 12-voudig blok nr 7
Géén accubewaker ingebouwd hebben de typen EBL107, 109, 200, 206, 213, 251 en 264 <terug>
